lipiec – październik 2016

20 lipca zmarł Włodzimierz Odojewski, pisarz. Autor wielkiej epopei wojennej, Zasypie wszystko, zawieje… – opowiadającej m. in. o bolesnych relacjach polsko-ukraińskich; oraz dużo późniejszej, różnie ocenianej książki o Katyniu (Milczący, niepokonani). Swego czasu patron licznych młodszych pisarzy. Mistrz sennej atmosfery, wspomnieniowej aury, poetyki sentymentu. Wirtuoz tytułu. Jego Wyspa ocalenia stała się kiedyś ważną wakacyjną lekturą autorów tej kroniki.

*

10 sierpnia zmarł w Tokio w wieku prawie 101 lat salezjanin ojciec Michał Moskwa, misjonarz. Od 1937 mieszkał i pracował w Japonii.

*

5 września Polskie Radio Kielce uruchomiło nowy kanał o nazwie Folk Radio. Przez 24 h na dobę gra on polską muzykę ludową, ze szczególnym akcentem na pieśni regionu świętokrzyskiego. Jak piszą inicjatorzy tego pięknego przedsięwzięcia:

Od ponad 60 lat, krocząc ścieżkami Oskara Kolberga, Polskie Radio Kielce – archiwizuje ludowe śpiewki, nuty, wiersze i teksty – dowody aktywności i twórczego potencjału regionu. Fonoteka Radia Kielce zawiera jeden z najbogatszych w kraju zbiorów muzyki ludowej, na który składa się ponad 4000 taśm i płyt.

Parafrazując pewnego pisarza z tego samego regionu: Koniec i bomba. Kto nie słucha ten trąba!

*

We wrześniu Maciej Płaza rodem z Sandomierza otrzymał Nagrodę im. Kościelskich i Nagrodę Literacką Gdynia za debiutancki zbiór opowiadań Skoruń, „siedem opowieści o ziemi, rzece i robocie”.

*

Od 20 września do 31 grudnia w Muzeum Narodowym we Wrocławiu czynna jest wystawa Wrocławska Europa prezentująca sztukę tworzoną na Śląsku bądź na Śląsk importowaną w pierwszej połowie XVII wieku. Gwóźdź programu – Uczta u Heroda i ścięcie św. Jana Chrzciciela, arcydzieło śląskiego malarza Bartolomaeusa Strobla sprowadzone z madryckiego Prado.

*

23 września zmarł profesor Andrzej Krzysztof Tarkowski, wybitny embriolog eksperymentalny, przez całą karierę związany z Uniwersytetem Warszawskim. „[…] cały czas czynnie pracował naukowo, choć od kilku lat był na emeryturze. Pamiętam, jak bardzo się cieszył, że dostał, jak sam mówił, swój ostatni grant” – pisał we wspomnieniu w „Gazecie Wyborczej” jego uczeń Jacek Kubiak.

*

„Imitamini quod tractatis” (naśladujcie, co głosicie). To słowa ze święceń kapłańskich, które ponoć lubił powtarzać; na pewno nimi żył. 70 lat temu, dokładnie 26 września 1946 roku zmarł w opinii świętości ksiądz Władysław Korniłowicz, duchowy opiekun Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża i Dzieła Niewidomych w Laskach, duszpasterz inteligencji i ziemiaństwa, wielbiciel św. Tomasza i liturgii, ceniony kierownik duchowy, spowiednik i rekolekcjonista. W Rodowodach niepokornych Bohdana Cywińskiego ukazany jest jako postać-symbol spotkania laickiego pozytywizmu (wyznawanego przez jego ojca, znanego warszawskiego psychiatrę), radykalnej inteligencji laickiej (do której zaliczali się jego bracia) i katolicyzmu:

Stary doktor Korniłowicz nie żył od przeszło dwóch lat, gdy w kaplicy w Kuźnicach Władysław odprawiał mszę prymicyjną. Uroczystość ta zgromadziła natomiast wszystkich braci, nie wyłączając zagorzałego ateista – Rafała. Dziwne refleksje musiały rodzić się w ich głowach, podczas gdy Władysław celebrował swą pierwszą mszę. Nie dowiemy się nigdy, czy zdawali sobie wtedy srpawę, że przełamane wyborem życiowym ich brata schematy podziału ideologicznego stają się już coraz mniej aktualne i istotne i że ich braterstwo, przekraczające granice światopoglądowe, nabiera w tym świetle znamion symbolu nowych czasów.

Jeden z patronów „Sumy”.

*

„Dla mnie największym rzeźbiarzem współczesności był Auguste Rodin” – pisał nasz Xawery Dunikowski. Od 8 października 2016 do 15 stycznia 2017 w Kamienicy Szołayskich na Placu Szczepańskim w Krakowie można oglądać wystawę Rodin / Dunikowski. Kobieta w polu widzenia. Łącznie 76 eksponatów, z czego 30 prosto z Musée Rodin w Paryżu.

*

9 października zmarł w wieku 90 lat reżyser Andrzej Wajda. Człowiek-symbol. Twórca epokowych dzieł kina polskiego: Kanału, Człowieka z żelaza, Katynia. Interpretator wielkiej polskiej literatury w Popiołach, Ziemi obiecanej, Pannach z Wilka i Panu Tadeuszu. Posiadacz Orderu Orła Białego i rekordowo długiego biogramu w Wikipedii. Pokolenie, które reprezentował, Krzysztof Teodor Toeplitz opisał kiedyś – w momencie, gdy pokolenie to schodziło już ze sceny historii – następującym dwuwierszem: „A więc zostało nas niewielu/ Inteligentów z Peerelu”. Jednak Wajda chyba nie daje się zamknąć w tej – i wielu innych – prostych kategoriach.

*

13 października literacką Nagrodę Nobla – za stworzenie nowej poetyckiej ekspresji w ramach bogatych tradycji amerykańskiej muzyki śpiewanej – otrzymał Robert Zimmerman, niekiedy zwany także Bobem Dylanem. Odpowiedzialny za kilka einsteinowskich przewrotów w muzyce XX wieku. Autor wielkich piosenek przypisywanych innym twórcom (Knockin’ on Heaven’s Door, All Along The Watchtower) i jemu samemu (Like a Rolling Stones, Mr. Tambourine Man). Znany także ze słynnego wywiadu z reportem “Time Magazine”. Właściciel wyjątkowego głosu (lepszego od Caruso – jak sam twierdzi) i charakterystycznej fryzury (lepszej od Kojaka – to już nasza opinia). Nieodłączny element gitarowych wycieczek w góry.